Gemeenten en COA missen informatie om overlast asielzoekers aan te pakken

Gemeenten lopen vast bij het aanpakken van overlast door asielzoekers, omdat informatie over aangehouden verdachten vaak niet wordt gedeeld. Wanneer asielzoekers worden aangehouden voor strafbare feiten, worden hun opvanglocatie en de betrokken gemeente daar lang niet altijd over geïnformeerd. Daardoor kunnen zij soms geen maatregelen treffen tegen deze overlastgevers.

De Tweede Kamer wil dat politie, COA en gemeenten in de toekomst structureel informatie gaan uitwisselen. Een motie die donderdag werd aangenomen, van ChristenUnie-Kamerlid Don Ceder, roept het kabinet op om te werken aan een juridische basis daarvoor. Bijna de hele Kamer staat achter de motie.

Op dit moment staat de privacywetgeving het delen van informatie tussen politie, COA en gemeenten grotendeels in de weg. Alleen in specifieke gevallen wordt er informatie uitgewisseld, zoals over de bijna 1.300 hardnekkige overlastgevers die op de zogeheten Top X-lijst staan. Op asielzoekers die buiten deze lijst vallen, maar wel met politie en justitie in aanraking komen, hebben COA en gemeenten veelal geen zicht.

Het probleem speelt vooral bij een groep jonge asielzoekers die zich door het land verplaatst. Zij plegen strafbare feiten buiten de opvanglocatie waar zij staan ingeschreven. Een voorbeeld is de omgeving van het Centraal Station in Utrecht, waar een groep Syrische asielzoekers volgens burgemeester Sharon Dijksma betrokken is bij onder meer winkeldiefstallen, drugsgebruik en vechtpartijen.

Lees ook

Gemeenten slaan alarm: jonge asielzoekers uit Syrië glijden af naar de criminaliteit

De gemeente probeert hen via een persoonsgerichte aanpak in beeld te krijgen en maatregelen op te leggen, maar omdat de jongeren elders wonen, moet er informatie worden uitgewisseld met andere gemeenten, politie-eenheden en COA-locaties. Dat gebeurt nu niet structureel. Burgemeester Dijksma heeft bij het ministerie van Asiel en Migratie aangedrongen op een landelijk systeem waarin deze overheidspartijen onderling informatie met elkaar kunnen gaan delen over overlastgevende asielzoekers. Dat is noodzakelijk, zegt de gemeente, voor deze „fluïde” groep die zich „snel door het land” beweegt.

Toegang ontzeggen

Ook het COA is hierbij gebaat, zegt Kamerlid Don Ceder. „Als een asielzoeker ergens wordt aangehouden voor een winkeldiefstal, wordt het COA nu niet standaard ingeseind”, zegt hij. „Sterker nog: sommigen keren terug op de locatie alsof er niets gebeurd is. Het COA kan op die manier geen maatregelen opleggen aan overlastgevers.”

Als maatregel tegen overlast kan het COA asielzoekers weekgeld onthouden, tijdelijk de toegang ontzeggen tot de locatie, of hen overplaatsen naar een extra strenge locatie waar een regime heerst dat door betrokkenen wordt vergeleken met een gevangenis.

Ons onderzoek toont vaak overlap tussen asielzoekers die verdacht worden van misdrijven en asielzoekers die voor overlast zorgen op de opvanglocatie

Het COA bevestigt dat het niet standaard geïnformeerd wordt over asielzoekers die in aanraking komen met de politie. Op de vraag of het COA dit wel zou willen, zegt de woordvoerder dat het gegevens „wenst” te kunnen uitwisselen met politie en gemeenten, voor het „waarborgen” van de veiligheid in de opvanglocaties. „, aldus het COA. De politie zegt dat de mogelijkheid om meer informatie over asielzoekers te delen onderzocht moet worden. Er is sprake van een „spanningsveld”, zegt de politie, tussen het recht op privacy van asielzoekers, en het belang van het COA om de veiligheid in de opvang te borgen.

Onderzoeker Sanne Noyon van het WODC, dat een jaarlijkse monitor over incidenten en misdrijven door asielzoekers publiceert, betwijfelt of het COA zit te wachten op meer informatie. „Ze weten voor een deel zelf al wie de mensen zijn die ze beter in de gaten moeten houden. Uit ons onderzoek blijkt dat er vaak overlap is tussen asielzoekers die verdacht worden van misdrijven en asielzoekers die voor overlast zorgen op de opvanglocatie zelf.”

Het delen van gegevens over asielzoekers ligt al langer gevoelig. Eerder gingen het COA en de politie hiermee in de fout, bleek uit onderzoek van NRC. Het COA verstrekte jarenlang in strijd met de privacywet persoonsgegevens van haar bewoners aan de politie, die hiermee criminaliteit onder asielzoekers wilde opsporen.

Lees ook

Grapperhaus erkent: delen van gegevens asielzoekers met politie was onrechtmatig