Vloeken is goed voor je: dit is waarom een stevige krachtterm je prestaties verbetert

Een hamer die je met kracht op het topje van je duim plant, een laatste zware set in de sportschool of een medeweggebruiker die vlak voor je neus van baan wisselt zonder te kijken…er zijn redenen genoeg om eens lekker te vloeken. Nou houd je vooral niet in, want vloeken kan je sterker maken, blijkt uit nieuw psychologisch onderzoek.

Een goed getimed scheldwoord maakt je letterlijk sterker. Het geeft je fysieke prestaties een flinke boost doordat je minder geremd en meer gefocust wordt. “In veel situaties houden mensen zichzelf tegen, bewust of onbewust”, zegt psycholoog Richard Stephens van Keele University uit Newcastle-under-Lyme. “Vloeken is een simpele manier om je focus en zelfvertrouwen te vergroten, afleiding van je af te laten glijden en net even harder te gaan.”

Dat vloeken helpt bij fysieke uitdagingen was al aangetoond. Stephens en collega’s lieten in eerdere studies zien dat mensen langer hun hand in ijswater kunnen houden en hun lichaamsgewicht langer kunnen ondersteunen tijdens zware oefeningen als ze mochten vloeken. “Dat effect is inmiddels al meerdere keren bewezen”, vertelt Stephens. “Maar de grote vraag bleef: waarom werkt het eigenlijk? Wat gebeurt er in je hoofd?”

Net even harder gaan

De psychologen vermoedden dat een scheldkanonnade ons in een zogenoemde gedisinhibeerde mentale toestand brengt. Gedisinhibeerd betekent ontremd of ongecontroleerd. Het wil zeggen dat iemand zich niet houdt aan sociale normen of de eigen zelfbeheersing. “Door te vloeken, schud je sociale beperkingen van je af”, legt Stephens uit. “Je geeft jezelf impliciet toestemming om voorbij je eigen grenzen te gaan, letterlijk en figuurlijk.”

Om dat idee te testen, voerden de onderzoekers twee experimenten uit met 192 deelnemers. De proefpersonen kregen een ogenschijnlijk simpele, maar fysiek zware opdracht voor de kiezen: een chair push-up. Daarbij steun je met je armen op een stoel en houd je je lichaam zo lang mogelijk van de grond. Tijdens de oefening moesten deelnemers elke twee seconden of een zelfgekozen scheldwoord herhalen of een neutraal woord zonder emotionele lading uitspreken. Na afloop vulden ze vragenlijsten in over hun mentale toestand tijdens de taak. Hoe positief voelden ze zich? Waren ze afgeleid? Hoe zelfverzekerd waren ze? En in hoeverre zaten ze in de flow, die prettige mentale toestand waarin je volledig opgaat in wat je doet.

Gratis, legaal en altijd beschikbaar

Er was duidelijk verschil te zien tussen de groepen. De vloekers hielden het duidelijk langer vol dan de deelnemers die een neutraal woord gebruikten. En dat was geen toeval. Door de resultaten van beide experimenten te combineren met data uit een eerdere studie, lukte het om te verklaren waar het effect vandaan kwam. Vloeken is gekoppeld aan meer zelfvertrouwen, meer afleiding van pijn of ongemak en een sterkere flow-ervaring. En laten dat nou precies de mentale ingrediënten zijn die horen bij minder remming en betere prestaties.

Volgens Stephens verklaart dit waarom vloeken zo diep verankerd is in ons gedrag. “Door deze studie begrijpen we beter waarom schelden zo veel voorkomt”, zegt hij. “Het is een hulpmiddel om je prestaties te verbeteren dat calorievrij, drugsvrij, gratis en altijd beschikbaar is.” Met andere woorden: je hoeft geen supplementen te slikken of dure gadgets te kopen. Een welgemeende krachtterm volstaat om de Popeye in jezelf op te wekken.

Cognitieve dissonantie

De psychologen zijn nog lang niet klaar met dit thema. In vervolgstudies willen ze bekijken of het effect van vloeken ook werkt in andere omstandigheden. Helpen krachttermen bijvoorbeeld ook in situaties waarbij mensen twijfelen of aarzelen om iets te gaan doen? “We onderzoeken nu wat voor invloed vloeken heeft op bijvoorbeeld spreken in het openbaar of het leggen van romantisch contact”, zegt onderzoeker Nicholas Washmuth van de University of Alabama. “Dat zijn momenten waarop mensen zich vaak inhouden of besluiteloos worden.”

Dat betekent natuurlijk niet dat je voortaan ongegeneerd kunt vloeken op kantoor of tijdens een presentatie. Houd alsjeblieft de context in het oog. Maar als je in de sportschool net die laatste herhaling eruit wilt persen of tijdens een zware klus jezelf nog iets verder wil pushen, is een welgemikt scheldwoord vaak verrassend effectief.